🔵 🔴 🟡 Περιγραφή μαθήματος

Στο μάθημα επιχειρείται η μελέτη του επιτελεστικού χώρου στην performance, προσεγγίζοντας τις λειτουργίες του σε σχέση με τον καλλιτέχνη και την επιτελεστική πράξη, αλλά και τον θεατή και τη θέση/συμμετοχή του στο δρώμενο. Η εξέταση της πολυσημίας του επιτελεστικού χώρου θα επιτευχθεί μέσα από θεωρητικές διαλέξεις, την εξέταση της ιστορικής εξέλιξης της Επιτέλεσης σε σχέση με τον επιτελεστικό χώρο και μέσα από καλλιτεχνικά εργαστήρια πρακτικών εφαρμογών. Παραδείγματα από συγκεκριμένα καλλιτεχνικά έργα θα χρησιμοποιηθούν ως αφορμή για κριτική ανάλυση και ως αφετηρία για δημιουργία επιτελεστικών δρωμένων. Είδη επιτελεστικού χώρου που θα μας απασχολήσουν είναι ο ιερός χώρος, ο χώρος της πομπής ο αστικός/δημόσιος χώρος, ο συμποτικός χώρος, ο χώρος του μουσείου, ο αρχαιολογικός χώρος, όπως επίσης ο ψηφιακός χώρος. 

Στο τέλος του μαθήματος ο φοιτητής - η φοιτήτρια θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• κατέχει τη θεωρητική προσέγγιση του επιτελεστικού χώρου και των συνδέσεών του με την επιτελεστική πράξη,
• αναγνωρίζει, ιστορικά, την εξέλιξη του επιτελεστικού χώρου,
• γνωρίζει τα διαφορετικά είδη και λειτουργίες του επιτελεστικού χώρου στη δημιουργία ενός επιτελεστικού δρωμένου μέσα από πρακτικές καλλιτεχνικές εφαρμογές.
   

🔵 🔴 🟡 Θεωρία (2 ώρες)

1. Βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις του χώρου - Ο επιτελεστικός χώρος: ορισμός, χαρακτηριστικά. Διάκριση μεταξύ θεατρικού και μη θεατρικού χώρου.

2. Σώμα, χώρος και πολιτισμός: διασταύρωση, διάδραση και αλληλοδιείσδυση.  

3. Η σχέση της Τέχνης της επιτέλεσης με τις Οπτικές τέχνες: ζητήματα του επιτελεστικού χώρου.

4. Η θέση του θεατή στον επιτελεστικό χώρο και ο ρόλος του ως συνδημιουργού

5. Ο ρόλος του κοινού στην Επιτέλεση: νέες χωρικότητες, νέες προσεγγίσεις, νέες πρακτικές. 

6. Ο επιτελεστικός χώρος στην Τέχνη της Επιτέλεσης (Performance Art) και στο Happening.

7. Η λειτουργία του επιτελεστικού χώρου και οι δυναμικές του.

8. Είδη επιτελεστικού χώρου Ι. Ο ιερός/τελετουργικός χώρος και ο χώρος της πομπής. Μελέτη περιπτώσεων: Ο ιερός/τελετουργικός χώρος και ο χώρος της πομπής στην Αρχαία Ελλάδα – ιερό των Δελφών, Ασκληπιείον Επιδαύρου, Ιερά Οδός (η πομπή από την Αρχαία Αθήνα προς τα Ελευσίνια Μυστήρια).

9. Είδη επιτελεστικού χώρου ΙΙ. Ο δημόσιος/αστικός χώρος και επιτέλεση δρόμου (street performance). Μελέτη περιπτώσεων: Ο δρόμος ως επιτελεστικός χώρος πολιτικού ακτιβισμού, από τη δεκαετία του 1960 μέχρι τις μέρες μας.

10. 10.Είδη επιτελεστικού χώρου ΙΙΙ.  Ο συμποτικός χώρος. Μελέτη περιπτώσεων: Ο συμποτικός χώρος στις Δειπνικές Επιτελέσεις (Banquet Performance) των Barbara Turner Smith, Daniel Spoerri (Eat Art), Emmanuel Giraud, Rirkrit Tiravanija.

11. Η ιδιοτοπική επιτέλεση (site-specific performance): οι παραστατικές τέχνες στο χώρο του μουσείου. Μελέτη περιπτώσεων: Marina Abramović, Tino Sehgal, Θίασος Ωκύπους (Αργολίδα).

12. Η ιδιοτοπική επιτέλεση (site-specific performance): οι παραστατικές τέχνες σε αρχαιολογικούς χώρους. Μελέτη περιπτώσεων: Ιάννης Ξενάκης, Brith Gof, Ευθύμης Θέου, Θίασος Ωκύπους (Αργολίδα).

13. Ο ψηφιακός χώρος ως επιτελεστικός χώρος: νέες πραγματικότητες.

🔵 🔴 🟡 Εργαστήριο (1 ώρα)

1. Τι μπορεί να θεωρηθεί επιτελεστικός χώρος; Σύντομες ασκήσεις.

2. Σώμα και χώρος: σύντομες ασκήσεις.

3. Η σχέση της Τέχνης της επιτέλεσης με τις Οπτικές τέχνες: σύντομες ασκήσεις.

4. Τοποθετώντας τον θεατή στον επιτελεστικό χώρο: σύντομες ασκήσεις.

5. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: ζητήματα τοποθεσίας, πρόσληψης και συμμετοχής του θεατή στις νέες τοπογραφίες της performance Ι.

6. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: ζητήματα τοποθεσίας, πρόσληψης και συμμετοχής του θεατή στις νέες τοπογραφίες της performance ΙΙ.

7. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: η λειτουργία του επιτελεστικού χώρου και οι δυναμικές του.

8. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: η Περιπατητική επιτέλεση (Promenade performance) και ο χώρος της πομπής.

9. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: Ο δημόσιος/αστικός χώρος και η λειτουργία του ως επιτελεστικού χώρου.

10. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: Το δείπνο και χώρος του τραπεζιού ως επιτελεστικός χώρος.

11. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: δημιουργία σύντομων ιδιοτοπικών επιτελέσεων στα μουσεία του Ναυπλίου (Πελοποννησιακό Λαογραφικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο, Εθνική Πινακοθήκη-Παράρτημα Ναυπλίου).

12. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: μελέτη των ιδιαιτεροτήτων των αρχαιολογικών χώρων ως επιτελεστικών χώρων και δημιουργία σύντομων επιτελέσεων: Ο αρχαιολογικός χώρος Ηραίου (Αργολίδα).

13. Εργαστήριο πρακτικής εφαρμογής: πειραματισμός στη συνύπαρξη και τη διάδραση μεταξύ τελεστών και θεατών στους ψηφιακούς επιτελεστικούς χώρους

Γλώσσα αξιολόγησης: Ελληνική

🔵 🔴 🟡 Μέθοδος αξιολόγησης: 

• Γραπτή Εργασία: 30%

• Καλλιτεχνική Εργασία: 30%

• Δημόσια Παρουσίαση: 40%

• Πρόσωπο με πρόσωπο
• Χρήση Τ.Π.Ε. κατά τη διδασκαλία
• Χρήση Τ.Π.Ε. κατά την επικοινωνία με τις φοιτήτριες και τους φοιτητές.

• Μαθησιακή διαδικασία μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας

https://eclass.uop.gr/courses/PDA106/

🔵 🔴 🟡 Συγγράμματα Μαθήματος [ΕΥΔΟΞΟΣ]

• Bachelard, G. 2014. Η ποιητική του χώρου, Ε. Βέλτσου (μτφ.). Αθήνα: Χατζηνικολή

• Surgers, A. 2014. Σταθμοί της σκηνογραφίας του Δυτικού θεάτρου, Ι. Λακίδου (επιμ. και μτφ.). Αθήνα: Αιγόκερως

Έξτρα Βιβλιογραφία

• Μαρτινίδης, Π. 1999. Μεταμορφώσεις του θεατρικού χώρου. Αθήνα: Νεφέλη

• Brook, P. 2016. Ο άδειος χώρος, Μ. Πασχαλίδου (μτφ.). Αθήνα: ΚΟΑΝ

• Aronson, A. (ed.) 2017. The Routledge Companion to Scenography. Ed. Arnold Aronson. London: Routledge

• Bennett, S. 2013. Theatre & museums. (Theatre &.) Houndmills, Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan

• Bourriaud, N. 2002. Relational Aesthetics. S. Pleasance, F. Woods, M. Copeland (tr.). Dijon: Les presses du réel

• Brockett, Ο., Mitchell, Μ.Α. & Hardberger, L. 2010. Making the Scene. A History of Stage Design and Technology in Europe and the United States. San Antonio, Texas: Tobin Theater Arts Fund

• Carlson, M.A. 1989. Places of Performance: The Semiotics of Theatre Architecture. Ithaca, NY: Cornell University Press

• Di Benedetto, S. 2017. “Scenography and the Senses. Engaging the tactile, olfactory, and gustatory senses”, The Routledge Companion to Scenography. Ed. Arnold Aronson. London: Routledge

• Fischer-Lichte, E., & Wihstutz, B. 2015. Performance and the politics of space: Theatre and topology. New York: Routledge

• Foucault, M. 1984. “Of Other Spaces: Utopias and Heterotopias”, J. Miskowiec (tr.), Architecture /Mouvement/ Continuité, no 5.

• Kotzamani, M. 2017. “Under the starry night: darkness, community and theatricality in Iannis Xenakis's Mycenae Polytopon”, in Alston, A., Welton, M., Taylor-Batty, M., & Brater, E. 2019. Theatre in the dark: Shadow, gloom and blackout in contemporary theatre. London; New York: Methuen: 221-242

• Kristiansen, E., & Harsløf, O. (eds.) 2015. Engaging spaces: Sites of performance, interaction and reflection. Museum Tusculanum

• Lefebvre, H., & Nicholson-Smith, D. 2009. The production of space. Malden, MA: Blackwell

• Lefebvre, H., Kofman, E., & Lebas, E. 2010. Writings on cities. Cambridge MA: Blackwell Publishers

• Performance Research: On Place 3.2 (1998)

• Performance Research: On Maps and Mapping 6.2 (2001)

• Performance Research: On Scenography 18.3 (2013)

• McKinney, J. & Butterworth, Ph. 2009. The Cambridge Introduction to Scenography. Cambridge: Cambridge University Press

• Pearson, M. and Shanks, M. 2001. Theatre / Archaeology. London: Routledge

• Rancière, J. 2007. “The Emancipated Spectator”. Artforum International, 45, 7, 270

• Stourna, A.-H. 2011. La Cuisine à la scène : boire et manger au théâtre du XXᵉ siècle. Rennes/Tours: Presses universitaires de Rennes & Presses universitaires Franҫois-Rabelais de Tours, Coll. « Tables des hommes »

• Stourna, A.-H. 2018. « L’espace muséal comme scénographie. Berlin de Stamatis Polenakis par la Compagnie Okypus à la Pinacothèque nationale de Nauplie en Grèce », in P. Chevalier, A. Mouton-Rezzouk, D. Urrutiaguer (eds.) Le Musée par la scène : le spectacle vivant au musée : pratiques, publics, médiations. Montpellier: Deuxième époque: 265-267

• Wiles, D. 2003. A Short History of Western Performance Space, Cambridge: Cambridge University Press.

• Zerihan, R., & Chatzichristodoulou, M. 2012. Intimacy across visceral and digital performance. Basingstoke: Palgrave Macmillan